DIR kapsamında ithal edilerek işleme faaliyetine tabi tutulan eşyanın, rejim ihlaline yol açmadan rejimin sonlandırılabilmesi için mutlaka;
Mamülün ihraç edilmesi
Serbest dolaşıma girmesi
Gümrük gözetiminde imhası
Gümrüğe terk edilmesi
Hammaddenin mahrece iadesi gerekmektedir.
Aksi takdirde rejim kapatılamaz ve cezai durum oluşur (GV. + Gecikme Faizi + Gümrük vergilerinin 2 katı ceza (alınmayan tüm vergiler).
2006/12 DIR Tebliği’inde
Eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması: Eşyanın bir gümrük rejimine tabi tutulması, Türkiye Gümrük Bölgesi dışına yeniden ihracı veya serbest bölgelere ihracı, imhası veya gümrüğe terk edilmesi olarak tespit edilmiştir.
Kapatma işleminin sonuçlandırılması ise Dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni ihracat taahhüdü, belgede/izinde belirtilen şartlar da dikkate alınmak suretiyle, dahilde işleme rejimi hükümleri çerçevesinde eşdeğer eşya ve/veya ithal eşyasından elde edilen işlem görmüş ürün ile değişmemiş eşyanın başlamış işlemler dahil olmak üzere ihraç edildiğinin tespit edilmesi ile mümkündür.
Tekstil diib genelgesinde belirtilmemesine rağmen İstanbul Dış Ticaret Bölge Müdürlüğü Teşvik kapatma birimi (İTKİB), belirlenen asgari birim sarfiyat oranının altında gerçekleşme olur ise bu oranların beyan edildiği bir ekspertiz raporu isteneceği bildirilmiştir.
Dolayısıyla özel şartta yazmamasına rağmen ve belge süresi içerisinde olmasa da bu ekspertiz raporu kapatmada talep edilecektir.
Öncelikle fire/hurda/atık olarak ifade edilen bu eşyaların tanımlarından yola çıkarak nasıl kategorize edeceğimizi belirleyeceğiz.
Fire; İşleme faaliyetleri sırasında özellikle kuruma, buharlaşma, sızma veya gaz kaçağı şeklinde yitirilen ve imha olan kısım ile ekonomik değeri olmayan atıklar.
İkincil İşlem Görmüş Ürün; İşleme faaliyetleri sonucunda elde edilen asıl işlem görmüş ürün dışındaki ürün.
Tanımlardan da anlaşılacağı üzere iki tanımdaki temel fark, eşyanın ekonomik değerinin olup olmadığıdır. Ekonomik değeri yok ise Fire, ekonomik değeri var ise İİGÜ’dür.
İİGÜ, DİİB ihracat listesinde mutlaka yer almalıdır.
Diib kapsamında ithal edilen ve vergileri ödenmemiş hammaddeden elde edilen İİGÜ’nün, serbest dolaşıma girmeden satılması ve eşyanın el değiştirmesi mümkün değildir. Aksi takdirde rejime aykırı bir durum oluşur.
Ekonomik değeri olmayan katı atıklar, hurdalar, mutlak surette bir atık toplama ya da giderme merkezine belge karşılığında teslim edilmelidir. Bu belge atığın hem ekonomik değeri olmadığını hem de başka bir firmaya teslim edilerek stoktan düşürüldüğünün belgesidir. Nitekim sonradan kontrollerde resmi görevlilere sunacağınız yegane belge de budur.
Tarım ve Tekstil sektörlerinde yayınlanan genelgeler ile üretim hammadde kayıplarının oranları azami olarak belirlenmiştir. Bunun üstünde fire ya da İİGÜ oranı için ekspertiz raporunun genel müdürlüğe sunulması ve genel müdürlüğün de bunu onaylaması gerekmektedir.
Diğer sektörlerde ise yine İhracat Genel Müdürlüğü uzmanlarının belge müracaat aşamasında belirteceği fire /İİGÜ oranlarının üzerinde bir orana izin verilmez.
Bir belgede hem fire hem de İİGÜ bulunabilir.
İkincil İşlem Görmüş Ürünün Bir Gümrük Rejimine Tabi Tutulması
1) İkincil işlem görmüş ürünün, belge/izin ihracat taahhüdünün kapatılmasından önce;
a) Gümrük mevzuatı çerçevesinde gümrük idaresi gözetiminde imhası,
b) Gümrüğe terk edilmesi,
c) Çıkış hükmünde gümrüğe teslimi veya
d) Serbest dolaşıma giriş rejimi hükümlerine göre ithali
2) İkincil işlem görmüş ürünün serbest dolaşıma giriş rejimine göre ithali halinde;
a) Ürünün gümrük idaresine teslimi aranmaz
3) Ürüne ilişkin ithalat vergileri;
a) Belge/izin kapsamındaki gerçekleşme oranları üzerinden hesaplanan miktar ve birim fiyat esas alınarak tahsil edilir.
b) Belge kapsamında yurt içi alım yapılması halinde, bu alıma tekabül eden varsa ikincil işlem görmüş ürünün ihracatının gerçekleşmesi aranmaz. Buradaki yurt içi alımdan kasıt serbest dolaşımda olan (vergileri ödenmiş) eşya olarak değerlendirilmelidir.
4) İşlem görmüş asıl ürünün ilk partisinin ihracatı ile eş zamanlı olarak belgelerde öngörülen işlem görmüş ikincil ürünün tamamı için serbest dolaşıma giriş beyannamesi verilebilir. Bu durumda, sonraki partilerdeki ikincil ürün herhangi bir gümrük işlemine tabi tutulmaz.
5) İzin kapsamındaki ihracatın tamamının yapılmasından sonra ikincil işlem görmüş ürünlerin tamamı için tek seferde serbest dolaşıma giriş beyannamesi de verilmesi mümkün bulunmaktadır. İlgili kurumların yürürlükteki mevzuatları uyarınca yapacakları kontroller hariç olmak üzere, gümrük vergileri ayniyet tespiti yapılmaksızın firma beyanı ve izinde öngörülen gerçekleşme oranları üzerinden hesaplanan miktar ve birim fiyat esas alınarak tahsil edilir.
6) İkincil işlem görmüş ürünün ihraç edilmemesi halinde; ikincil işlem görmüş ürünün serbest dolaşıma girişine ilişkin hesaplanan vergi 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilir. Ayrıca, ikincil işlem görmüş ürünün kendisi için 4458 sayılı Gümrük Kanununun 238 inci maddesi çerçevesinde işlem yapılır.
Dahilde işleme izin belgesi kapsamında ihracı taahhüt edilen işlem görmüş ürünün elde edilmesinde kullanılan hammadde yurt içinden de temin edilebilir.
Belge kapsamında katma değer vergisinde tecil-terkin sistemine istinaden eşya alımı yapılabilir.
Belge kapsamında ihraç edilmek üzere yurt içinden temin edilen eşya, Özel Tüketim Vergisi Kanunu hükümleri tabidir.
Dahilde işleme izin belgesi kapsamında yurt içinden temin edilen eşyanın belge süresi içerisinde işlem görmüş ürün olarak ihracının gerçekleştirilmemesi halinde, Tebliğin 45 inci maddesinde belirtilen 4458 sayılı Gümrük Kanununun 238 inci maddesi hükmü (2 katı ceza) uygulanmaz.
Dahilde işleme izin belgesi kapsamındaki yurt içi alımın, belge süresi içerisinde gerçekleştirilmesi gerekir.
Belge kapsamında katma değer vergisinde tecil-terkin sistemi çerçevesindeki alımlar, tebliğ hükümlerine istinaden yapılır. Bu kapsamda, katma değer vergisinde tecil-terkin sistemine istinaden yurt içinden eşya alımından önce eşdeğer eşyadan elde edilen işlem görmüş ürünün ihracı halinde, buna tekabül eden eşya belge süresi sonuna kadar katma değer vergisinde tecil-terkin sistemi çerçevesinde yurt içinden temin edilebilir.
Uygulama
1- Yurt içi alım yapılması durumunda belgenin, Satıcının onaylayacağı yurt içi alım listesi kapatma esnasında ilgili bakanlıkca talep edilir. Satıcı firma, DİİB’e istinaden yaptıkları teslimlerde, söz konusu belgenin “İthal Edilen Maddelerle İlgili Bilgiler” bölümünde yer alan bilgilerin bulunduğu listeyi, bu kapsamdaki teslimlerine uygun şekilde doldurarak imzalar ve kaşeler. Bununla birlikte bazı teşvik kapama servisleri, DIR otomasyon sisteminde kayıtlı faturaları baz aldığından, 2008/1 genelgede bulunan bu maddeyi uygulamamaktadır.
2- Düşümü yapılan alıma ilişkin fatura kayıtlarının, dahilde işleme izin belgesinde kayıtlı bilgilerle uyumlu olması (satır kodu, gümrük tarife istatistik pozisyonu vb.) kaydıyla belge taahhüt hesabı kapatılıncaya kadar Bakanlık web sayfasından elektronik ortama aktarılmasından sorumludurlar.
3- Yurt içinde alım yapıldığı için yurt içi alım faturalarda mutlaka belirtilmesi gereken ibareler;
• Fatura üzerinde firma DİİB no ve belge tarihi yazılmalıdır.
• DİİB mal tanımı ile faturada yazan mal tanımı birebir uyumlu olmalıdır.
• GTİP numarası ve satır kodu faturada yazılı olmalıdır.
4- Yurt içi satış faturası üzerinde, eğer tecil terkinden yararlanmak üzere KDV’siz bedel yazıldı ise fatura üzerine “3065 sayılı KDV Kanununun Geçici 17 nci maddesi hükmü gereğince KDV tahsil edilmemiştir.” ibaresi mutlaka yazılmalıdır.
5- 3065 sayılı Kanunun geçici 17 nci maddesi kapsamındaki teslimler nedeniyle düzenlenecek faturalarda, her bir mal türüne ilişkin KDV hariç bedelin 2.500 TL’yi (tekstil-konfeksiyon sektöründe pamuk, yün, iplik ve kumaş dışındaki mallarda 500 TL) aşması zorunludur. Belge kapsamında teslim edilen birden fazla mal türünün aynı faturada gösterilmesi durumunda bu sınırlar her bir mal türü için ayrı ayrı aranır.
6- Fonksiyonel olarak ve ticari açıdan bütünlük arz eden malların faturada ayrı ayrı gösterilmesi halinde yukarıda belirtilen rakamsal tutarların hesaplanmasında bütünlük arz eden söz konusu mallara ait toplam tutar dikkate alınır.
7- Yurt içi alıma ilişkin uygulama yapılırken KDV’siz fatura düzenlenmesi sayesinde, ilgili firma KDV Mevzuatı açısından bir avantaj sağlamış olmaktadır. Ancak, KDV ödenerek yurt içi alım yapılmışsa, DİR kapsamındaki taahhüt kapatma işlemi açısından herhangi bir sorun bulunmamaktadır.
8- Belge kapsamındaki yurt içinden alıma ilişkin değer belirlenirken, yurt içi teslime ilişkin faturanın düzenlediği tarihteki TCMB Döviz Satış Kuru esas alınır.
Telafi Edici Vergi Yok
9- Telafi Edici verginin yurt içi alımda söz konusu değildir.
10- DİİB kapatmaya, belge kapatma süresi içerisinde müracaat edilmesi gerekiyor.
11- Taahhüt kapatma işleminde kullanılacak GB’ler üzerinde, DİİB sahibi firmanın DİİB sayısını içeren satır koduna ilişkin bilgiler aranır.
12- Belge kapsamında yurt içi alım yapılması halinde, bu alıma tekabül eden varsa ikincil işlem görmüş ürünün ihracatının gerçekleşmesi aranmaz.
13- Döviz Kullanım Oranı: Dahilde işleme izin belgesi kapsamındaki döviz kullanım oranının hesaplanmasında, yurt içi alımlar hariç tutularak hesaplanır. Dolayısıyla %100 yurt içi alım yapılan belgede döviz kullanım oranı hesaplanmaz.
Belgenin/iznin revizesi
Belge kapsamındaki yurt içi alımlara yönelik işlemler için belgenin kağıt ortamındaki basılı nüshası üzerinde revize işlemlerinin yapılması gerekir.
1- “D1” Kodlu belge (askıya alma ve geri ödeme sistemi Dahilde işleme izin belgesi) 2- “D3” Kodlu belge (ihracat sayılan satış ve teslirnler ve yurt içi satış) 3- “H” Kodlu belge (Hariçte İşleme İzin Belgesi) 4- “Y” Kodlu belge tipleri vardir (Vergi Resim Harç istisnası)
