Dahilde İşleme İzin Belgelerinde “Bir Özel Şart – Bir Açıklama 1” ; Ekspertiz Raporu Sorunsalı…

Bir ihtiyaç haline dönüştüğü için Dahilde İşleme İzin Belgelerini yönetmenin gri alanı hatta karanlık alanı diyebileceğimiz “Özel Şart”ların madde madde açıklanması ve belge yönetimi açısından sıkıntılarını ve dolayısıyla ilgili bakanlığımıza sizin sesinizi ve önerilerimizi de iletmiş olacağız.

2006 yılı itibarı ile otomasyon sistemine geçen ve 2012’lerden sonra beyanname aslı istenmeden kapatma işlemleri yürütülen ve dolayısıyla belge alımı ve kapatması oldukça hızlanan bir bir süreç yürütülmekteydi.

Ağırlaşan ekonomik koşullar ve pandemi nedeniyle hem belgenin yönetilmesi hem kapatılmasında belirli aksaklıklar yaşandı. Bu sorunlardan birisini de biz kendi kendimize üreterek, kapatma işlemlerinin yavaşlamasına neden oluyoruz. Firmalarımızın belge hazırlık süreçlerinde dikkate almadığı ve ilgili sanayi odalarının yaklaşımı nedeniyle ekspertiz raporları, sorunun tam kendisi olmaktadır. Fakat ihracatı yapılmış ve fiilen taahhüdü tamamlamış belgenin ekspertiz raporu gibi bir kırtasiye evrakı nedeniyle belge faaliyetlerinde sıkıntı yaşanması otomasyon ruhuna aykırıdır sanıyorum.

Diğer taraftan farklı illerdeki sanayi odalarında farklı uygulamalar nedeniyle evrak hazırlama sürecinde de sıkıntılar yaşanabilmektedir.

Örnek 1: Dır otomasyona geçilmesi ile birlikte ekspertiz raporu düzenleyecek sanayi odası dijital beyanname bilgilerini esas almakla birlikte ihracat /ithalat beyanname nüshaları veya fatura örnekleri istenerek kontroller gerçekleştirilmeye çalışılmaktadır. Dolayısıyla DIR sistemi ve kapatmada beyanname aslı istenmemesinin belge kapatma sürecini hızlandırması açısından bir hükmü, ortadan kaldırılmış oluyor.

Örnek 2 : Yine bazı il sanayi odaları bir diib belgesi için 2 ekspertiz raporu müracaatı yapılmasını talep ediyorlar. Bu hem maliyeti artırmakta, hem belge kullanımında zaman kaybına ve evrak temininde zorluklar yaşanmasına neden olmaktadır.

Örnek 3: 2008/1 DIR uygulama genelgesinde yer almasına rağmen halen bu konuda firmalara sağlanan avantaj kullandırılmamaktadır. Eğer hammadde ve mamül tanım ve sarfiyat oranları kapasite raporunda birebir yer alıyor ise özel şartta Ekspertiz Raporu alınması şartı bulunsa bile ekspertiz raporu alınmadan DİİB kapatılıyor idi. Fakat 2006/12 sayılı tebliğin 45/4-a maddesi dayanak gösterilerek diib kapatmalarında belge süresi içerisinde ekspertiz raporu almayan firmaya özel şarta aykırılık nedeniyle 6 ay indirimli teminattan yararlanmama müeyyidesi uygulanıyor. Eğer genelge hükmü ile uyumsuzluk önlenmek isteniyor ise ya belge düzenlenirken bakanlık belge özel şartına ekspertiz raporu şartını koymayacak ya da bölge müdürlüğü teşvik departmanı müeyyide uygulamayacak. Tabi eğer ASLOLAN KAPASİTE RAPORU ise!

Örnek 4 : Belge kapsamında yurt içi alım var ise bu kez de ekspertiz raporu ile YMM raporlarının uyumu ya da uyumsuzluğu nedeniyle yaşanan zaman kaybı ve fazladan maliyetler söz konusu olmaktadır.

Örnek 5: Birinci birim ve ikinci birim sarfiyatlar nedeniyle uygulama farklılığından dolayı düzenlenen ekspertiz raporu ile diib kapatma uzmanın talepleri örtüşmeyebilmektedir.

Ayrıca DIR sistemindeki sarfiyattan çok fiilen gerçekleşen sarfiyatın baz alınması gereği bakanlık müfettiş raporlarına konu olurken belge gerçekleşen revizesi ve ikinci birim sarfiyat revizelerinde (tekstil harici) süreç uzamakta, zaman kaybına yol açmaktadır.

Tüm bu süreçlerin yeniden İhracat Genel Müdürlüğü tarafından tanımlanmasına ihtiyaç vardır.

2006/12 tebliğ hükümleri ya da 2008/1 DIR uygulama genelgesinde açık hükümler olmasına rağmen uygulamada birlik sağlanamamaktadır.

İhracat gerçekleştirmek üzere pek çok olumsuzlukla başa çıkmaya çalışan diib sahibi firmalarımıza, Ticaret Bakanlığı’nca gümrük muafiyet ve avantajları ile DİİB belgelerinin alınması ve kapatılmasında pek çok kolaylık sağlanmıştır. Fakat Ekspertiz Raporu alınma ve belge kapatmada kullanılması süreçlerinde, bu önemli ihracat teşvikinin uygulamasında zorluklar yaşanmaktadır.