16.08.2025 tarihli Dahilde İşleme Rejim Kararı Değişikliğinin getirdikleri ve GÖTÜRDÜKLERİ…

Şartlı Muafiyet mi, Geri Ödeme Sistemi mi?

Kararda çok önemli iki değişiklik maddesi var.

Karar değişikliğinin beşinci maddesi yorumum;
Dahilde işleme tebliğinin en önemli müeyyide ve yaptırım uygulanan kararın 22/5 fıkrası olduğu görülecektir. Maddenin mevcut halinde yaptırımlar önceden ihracat ve ithalat ile sınırlanmışken, bu değiştirilerek yalnızca “belgedeki şartların” şeklinde değiştirilerek belgedeki tüm özel şartların ihlali halinde bu fıkrada sayılan yaptırımların uygulanacağı belirtilmiştir. Yani belge özel şartında belirtilen tüm şartlara uyulmak zorunda, aksi takdirde firmaya belge düzenlenmeme durumu ile karşılaşılması mümkündür.

Getirilen değişiklik ile artık sarfiyat kullanım oranının belgeden az kullanılması konusu, gümrük işlemleri esnasında, belge kapatma sırasında (ekspertiz veya ürün birim ağırlık kontrolü) veya sonradan kontrollerde tespit edilmesi durumda müeyyideyi uygulanacağından hareketle, DİİB projeleri çok dikkatli olarak hazırlanmalı ve mutlaka eşyanın gerçek kullanım oranı ve birim ağırlıkları ile uyumlu belge olmalıdır. Yani ikinci birim sarfiyat ve ürün ağırlıkları, kullanım oranları kesinlikle gerçeği yansıtmalıdır.

Karar değişikliğinin yedinci maddesi yorumum;

Karar eklenen bu madde ile firma olarak oluşturduğunuz bir projeyi şartlı muafiyet kapsamında müracaat etseniz bile (ithalde banka teminat mektubu, ihracattan sonra iadesi sistemi), bakanlık sektör ve eşyaya göre size bir geri ödeme sistemi dahilde işleme izin belgesi düzenleyebilecektir.
Bu madde mevcut uygulamayı kökten sarsacak önemli bir değişikliktir. Uzun zamandır tartışılan Dahilde İşleme Rejimi’nde çeşitli vergilerin tahsil edilmesi gerektiği tartışmasına son verecek ve firmaların hiç de memnun kalmayacağı çeşitli vergilerin nakit tahsili yolunu açacaktır. Dolayısıyla firmaların projelendirme yaparken değerlendirdikleri avantajların pek çoğu belge çıktığında bir avantaj olmayabilecektir ve firmalar belge kullanımından vazgeçeceklerdir sanıyorum.
Çünkü paranın kendisinin bir maliyet unsuru olduğu ve enflasyon baskısında olan firmaların nakit sorunu, kredi faizi yüksekliği, bir anlamda dahilde işlemenin cazibesini yitirmesine yol açacaktır. Elbette ihracatın ve ihracata dayalı kalkınma hedefinin de bundan nasıl etkileneceğini yaşayarak birlikte öğreneceğiz.

Şimdi DİİB kapsamı ithalatta hangi vergilerin nakit veya banka teminatı ile tahsil edileceği konusu önemli bir soru ve sorun olarak önümüzde duruyor.

Ben sorayım cevabı bekleyip görelim;

a)      KDV
b)     ÖTV
c)      Gümrük Vergisi
d)     Ek Mali Yükümlülük
e)     İlave Gümrük Vergisi
f)      Anti Damping Vergisi
g)     Gözetim Eşik birim kıymet farkı
h)      KKDF
i)      Hepsi

Dahilde İşleme İzin Belgelerinde KDV ve ÖTV Ödenecek durumlar ve İlgili Özel Şartlar

“Bir Özel Şart – Bir Açıklama 3”

Dahilde İşleme İzin Belgeleri özel şartlarını incelemeye devam ediyoruz.

Özel Şart, bir belgenin eşyanın özelliğine göre kullanımında nelere dikkat edilmesi gerektiğini  ilgili karar/tebliğ/genelge hükümlerine dayandırılarak ifade edilmesidir.

Özel Şart içerisinde ilgili tebliğ maddesi belirtilmez ise hem bakanlık uygulamasında karışıklığa hem de firmaların uygulamayı kavrayamamasına yol açabilir.

Nitekim kimi belgelerde Bakanlığın DİİB belgelerine hatalı Özel Şart maddeleri eklediğine tanık olabiliyoruz. Özel şart ilgili mevzuat ile bağı kurulmadığı için, konulan özel şartın yanlışlığı doğruluğu sorgulanmadan KENDİ BAŞINA BİR ÖZEL ŞART’a dönüşebiliyor.

Bu yazımızda KDV/ÖTV ödenmesi gereken durum ve ilgili mevzuatı ilişkilendirerek inceleyeceğiz.

Özel Şart No:19İşbu belge kapsamındaki işletme malzemelerinin ithalatı esnasında KDV ve ÖTV tahsil edilecektir.

Dahilde İşleme Rejim Kararı ve tebliğinde yararlanılacak muafiyetler sayılırken, diib kapsamında ithaline izin verilen işletme malzemesi tebliğin 5. Maddesi ikinci fıkrasında KDV ve ÖTV’nin tahsil edileceği belirtildiğinden 19 nolu özel şart ile tebliğin bu maddesinin uygulanması gerektiği belirtilmektedir.

Dolayısıyla işletme malzemesi ithalinde bu özel şart bulunan belgeler kapsamında İŞLETME MALZEMESİ ithalinde KDV/ÖTV ödenmesi gerekmektedir.

Özel Şart No:45İşbu belge kapsamında yapılacak ithalattan doğacak KDV ve varsa ÖTV ile 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu`nun değişik 44 üncü maddesine istinaden yapılan kesinti tahsil edilecektir.

İhracat Sayılan Satış ve Teslimleri düzenleyen 2005/2 tebliğin (D3kodlu belgeler)  5. maddesinde, belge düzenlenme talebine uygun fıkra/bent  belirlenir. (5a/1 veya 5d/1 gibi).

Bu belirlemeden sonra yine aynı tebliğin 9. Maddesinde bu bent ve fıkralara göre yararlanılacak gümrük muafiyetleri tespit edilmiştir.

2005/2 tebliğin 5. maddesinde sayılan “a-b-d/2-d3-e-g-h-i” fıkra/bentler için gümrük vergisinin teminata bağlanması, KDV ve ÖTV’nin ise nakit tahsil edileceği belirtilmiştir.

45 nolu özel şart tebliğ bu maddesine uygun biçimde düzenlenmiştir.

Buradan hareketle, D3 kodlu belgelerin, 5c, 5d/1, f, j bent/fıkraları doğrultusunda alınması halinde tüm vergilerin teminata bağlanması suretiyle vergi muafiyetine tabi olduğunu belirtmek gerekiyor.

Tebliğin bu iki maddesinin özetlendiği aşağıdaki tablonun incelenmesi faydalı olacaktır.

Özel Şart No:81İşbu belge kapsamında doğacak ithalattan KDV tahsil edilmeyecek olup, belgede belirlenen oranda teminata bağlanması gerekmektedir. (ÖTV ile 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu´nun değişik 44´üncü maddesine istinaden yapılan kesinti hariç)

Dahilde İşleme Rejim Tebliği’nin (2006/12) 6. Maddesinde DİİB (D1 kodlu) kapsamında eşdeğer eşya kullanımı düzenlenmiştir.

6. maddenin 3. fıkrasında eşdeğer eşya kullanımından sonra eşdeğer eşya yerine ithal edilecek eşyanın, gümrük vergisi ve KDV’den muaf olduğu belirtilmesine rağmen ÖTV hariç tutularak ithalatta ÖTV’nin ödenmesi gerektiği belirtilmiştir.

Bu çerçevede, 81 Nolu özel şart ilgili tebliğ maddesi ile bağlantılı olarak, D1 kodlu DİİB belgesinde eşdeğer eşya kullanılması ve bu eşyanın ÖTV’ye tabi olması durumunda ÖTV’nin ödenmesi gerektiği belirtmektedir.

Buna dayanarak eşdeğer eşya yasağı bulunmayan tüm D1 kodlu belgelere 81 nolu özel şartın konulması tebliğ maddesi gereği zorunluluktur.

Diğer taraftan D3 kodlu belge kapsamı eşyalar için 2005/2 tebliğin 9. Maddesi 2. paragrafında  KDV kanununun 13/f maddesinde belirtilen KDV istisnası var ve 2005/2 tebliği 5. maddede sayılan “a-b-d/2-d3-e-g-h-i” fıkra/bentler doğrultusunda düzenlenen bir D3 belgesi ise, bu özel şartta belirtilen biçimde tüm gümrük vergilerinden muafiyet sağlanmasına rağmen ÖTV’nin ödenmesi gerekmektedir.

Bir Hatalı uygulama

Yukarıda da belirttiğimiz gibi 2005/2 tebliğ 5. Maddesi ve 9. Maddesine göre, D3 kodlu belgelerin, 5c, 5d/1, f, j fıkra/bentleri doğrultusunda alınması halinde tüm vergilerin teminata bağlanması suretiyle vergi muafiyetine tabi olduğundan, bu durumdaki D3 kodlu belgelerin özel şartına kesinlikle 81 nolu özel şart dahil edilmemelidir, varsa bu özel şart belgeden kaldırılmalıdır.

Aksi takdirde gümrük operasyonu sürecinde ÖTV ödenmesi istenebilir, ya da kapatmada ödenmeyen ÖTV varmış gibi ceza kararı düzenlenebilir. Elbette bu hatanın düzeltilme yolu var fakat bakanlık, bölge müdürlüğü ve gümrük süreçlerinde ciddi mesai kaybına yol açacaktır.

Dipnot1:

KDV Kanunu madde 13/f

f) (Ek: 16/7/2004-5228/14 md.) Milli Savunma Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı, Savunma Sanayii Müsteşarlığı, Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Gümrük Muhafaza Genel Müdürlüğüne milli savunma ve iç güvenlik ihtiyaçları için uçak, helikopter, gemi, denizaltı, tank, panzer, zırhlı personel taşıyıcı, roket, füze ve benzeri araçlar, silah, mühimmat, silah malzeme, teçhizat ve sistemleri ile bunların araştırma-geliştirme, yazılım, üretim, montaj, yedek parça, bakım-onarım ve modernizasyonuna ilişkin olarak yapılan teslim ve hizmetler ve bu teslim ve hizmetleri gerçek-leştirenlere bu kapsamda yapılacak olan, miktarı ve nitelikleri yukarıda sayılan kuruluşlarca onay-lanan teslim ve hizmetler. (1)