Bilgi paylaştıkça güzeldir!
Tarih:11 Şubat 2025 Salı
Saat:10:00-17:00
Kurum:EGE BÖLGESİ SANAYİ ODASI KOBİ OKULU
Salon:Ege Bölgesi Sanayi Odası 28 No’lu Toplantı Salonu
Ücret:Ücretli Etkinlik
Eğitim Yeri:
Ege Bölgesi Sanayi Odası
Eğitmen: Aytaç VAROL & Sezai KAYA
13 Eylül 2024 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan, ihracat sayılan satışlar ve teslimler tebliği’nde değişiklikler ile, tebliğin uygulama alanı genişletilmiştir.
Bildiğiniz gibi tebliğin 5-d/1 bendi vergi muafiyetleri açısından D1 kodlu belgelerle aynı muafiyetleri sağlıyor idi. Bu bentte yapılan değişiklik ile finansal kiralama şirketlerine yapılacak yurt içi satışlar da dahil edilmiştir.
Dolayısıyla finansal kiralama firmalarına satılan ve yatırım teşvik belgesi kapsamında yatırımcıya teslim edilen eşyayı üreten firmalar, bu ürünü üretmek için ihtiyaç duydukları ithal hammaddeleri, gümrük vergilerinden muaf ya da istisna olarak D3 kodlu belge kapsamında ithal edebileceklerdir.
Dahilde İşleme Rejimi üzerinde estirilen olumsuz havaya rağmen bakanlık uygulama alanını genişleterek imalatçılara sağlanacak avantajları büyütmüştür.
Bu tür satış yapan imalatçılar dahilde işleme izin belgesi alarak vergi avantajından yararlanabilirler.
https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2024/09/20240913-5.htm
5.3.2024 tarihinde benim sunduğum DİR avantajları ve Sezai Beyin gümrükte vergi avantajları eğitimlerini tamamladık.
Yüksek katılım ve ilgi nedeniyle harika bir gün geçirdik.
SATSO’nun 26.05.2023 tarihinde düzenlediği eğitim gerçekleştirildi.
Katılımcıların ilgiyle izlediği ve soru-cevap ile tamamlanan eğitimde, imalatçı/ihracatçı firmalarımızın yürüttükleri ticari faaliyette rejimin sağladığı vergi avantajlarının neler olduğu ve ihraç mamulde kullanılan ithal girdi vergi maliyetlerinin, rejimin kullanımı ile nasıl azaltılacağı aktarılmıştır.
https://akademi.satso.org.tr/egitim?e=94
137 Nolu DİİB özel şartı bulunan DİİB’ler kapsamında, eşyanın ithalatında yaşanması muhtemel bir karışıklığa dikkatinizi çekmek isterim.
2024/3 UGD Tebliğinin 11. maddesinde (daha önce yayınlanan 3 sayılı UGD tebliğlerinde de), Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi dışındaki rejimlerde ithalat esnasında Üretici Belgesi ve Analiz Sertifikasının istenmeyeceği belirtildiğinden, Dahilde İşleme Rejimi kapsamı işlemlerde bu beyan ve sertifikanın sunulmadan ithalat işlemi tamamlanabilmektedir.
Oysa 137 No’lu Özel Şartta ise bu eşyaların ithalatında Üretici Belgesi ve Analiz Sertifikasının sunabilirseniz, EŞDEĞER EŞYA kullanımına müsaade edileceği belirtilmektedir. Yani belgelerin sunulmaması durumunda ve eşdeğer eşya kullanımı yapıldı ise özel şart ihlalinden dolayı 6 ay süre ile indirimli teminat hakkını yitirebilirsiniz.
2024/3 sayılı UGD tebliği
Madde.11:
“4) 39.01, 39.02, 39.04, 39.05, 39.06, 39.07, 39.08 ve 39.12 tarife pozisyonlu maddelerin Ek-1’deki listede tanımlanan madde olmaması halinde, bir örneği Ek-7’de yer alan Üretici Belgesi ve üretici tarafından düzenlenen analiz sertifikası ile birlikte serbest dolaşıma giriş işleminin yapılacağı gümrük idarelerine başvurulması üzerine bu maddelerin ithaline doğrudan izin verilir. Diğer gümrük rejimleri kapsamındaki başvurularda, ilgili gümrük idareleri tarafından Üretici Belgesi ve analiz sertifikası aranmaz.”
UGD 2024/3 Tebliğde bu sertifikaların istenmeyeceği belirtilmesine rağmen DİİB özel şartında ise;
| 137 | İşbu belge kapsamında eşdeğer eşya olarak Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Atıkların İthalat Denetimi Tebliği?nin (Ürün Güvenliği ve Denetimi: 2018/3) Ek-1 sayılı listesinde tanımlanan 3901, 3902, 3904, 3905, 3906, 3907, 3908 ve 3912 Gümrük Tarife Pozisyonlu eşyanın ithalatına izin verilmez. Belge konusu 3901, 3902, 3904, 3905, 3906, 3907, 3908 ve 3912 Gümrük Tarife Pozisyonlu eşyanın mezkur Tebliğ?in Ek-1 sayılı listesinde tanımlanan eşya olmaması halinde ise, söz konusu Tebliğ?in 11 inci maddesinin beşinci fıkrasında belirtilen Üretici Belgesi ve analiz sertifikasının ilgili gümrük idaresine ibraz edilmesi kaydıyla eşdeğer eşya olarak ithalatına izin verilir |
denilmektedir.
UGDT 2024/3 tebliğinin tam tersine DİİB özel şartı, eşdeğer eşya kullanımı için bu sertifikaları zorunlu kılmaktadır.
Bu nedenle belirtilen gtiplerin DİİB kapsamında eşdeğer eşya kullanabilmesi için MUTLAK SURETTE İLGİLİ SERTFİKALAR BEYAN EDİLEREK ithalat işlemi sonuçlandırılmalıdır.
DİİB kapsamı işlemlerde eğer önce ithalat sonra ihracat gerçekleşmesi var ise, bu sertifikaların olmaması bir sorun yaratmayacaktır.
Aksi takdirde, bahsi geçen eşyanın 137 nolu özel şartı bulunan diib kapsamında istenen sertifikaların sunulmaması nedeniyle, Teşvik Kapatma Şubesince kontrolü yapılır ve eşdeğer eşya kullanılıp kullanılmadığı tespiti ile birlikte ilgili müeyyide söz konusu olur. Çünkü ilgili ithalatların üzerinden zaman geçmiş ve istenen sertifikaların göndericilerden temini imkansız hale gelmiştir.
İlgili genelgede 2021/2022 yıllarında yapılan değişikliklerle çeşitli eşyalarda EŞDEĞER EŞYA kısıtlaması getirilmiş ve kimi eşyalarda da yasaklı dönem dediğimiz çeşitli tarihlerde ithalat sınırlaması getirilmesi uygulaması kaldırılmıştı.
09.05.2023 tarihinde yapılan değişiklikle 2021/2022 yıllarında yapılan değişiklikler kaldırılarak tekrar eski haline dönülmüştür. Yani eşdeğer eşya sınırlaması kaldırılarak yine önceden ihracata dayalı ithalat ve yasaklı dönem uygulamasına geçilmiştir.
Aşağıda değişiklikler madde madde karşılaştırılması verilmektedir.
Madde- 7
“Bir Özel Şart – Bir Açıklama 3”
Dahilde İşleme İzin Belgeleri özel şartlarını incelemeye devam ediyoruz.
Özel Şart, bir belgenin eşyanın özelliğine göre kullanımında nelere dikkat edilmesi gerektiğini ilgili karar/tebliğ/genelge hükümlerine dayandırılarak ifade edilmesidir.
Özel Şart içerisinde ilgili tebliğ maddesi belirtilmez ise hem bakanlık uygulamasında karışıklığa hem de firmaların uygulamayı kavrayamamasına yol açabilir.
Nitekim kimi belgelerde Bakanlığın DİİB belgelerine hatalı Özel Şart maddeleri eklediğine tanık olabiliyoruz. Özel şart ilgili mevzuat ile bağı kurulmadığı için, konulan özel şartın yanlışlığı doğruluğu sorgulanmadan KENDİ BAŞINA BİR ÖZEL ŞART’a dönüşebiliyor.
Bu yazımızda KDV/ÖTV ödenmesi gereken durum ve ilgili mevzuatı ilişkilendirerek inceleyeceğiz.
| Özel Şart No:19 | İşbu belge kapsamındaki işletme malzemelerinin ithalatı esnasında KDV ve ÖTV tahsil edilecektir. |
Dahilde İşleme Rejim Kararı ve tebliğinde yararlanılacak muafiyetler sayılırken, diib kapsamında ithaline izin verilen işletme malzemesi tebliğin 5. Maddesi ikinci fıkrasında KDV ve ÖTV’nin tahsil edileceği belirtildiğinden 19 nolu özel şart ile tebliğin bu maddesinin uygulanması gerektiği belirtilmektedir.
Dolayısıyla işletme malzemesi ithalinde bu özel şart bulunan belgeler kapsamında İŞLETME MALZEMESİ ithalinde KDV/ÖTV ödenmesi gerekmektedir.
| Özel Şart No:45 | İşbu belge kapsamında yapılacak ithalattan doğacak KDV ve varsa ÖTV ile 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu`nun değişik 44 üncü maddesine istinaden yapılan kesinti tahsil edilecektir. |
İhracat Sayılan Satış ve Teslimleri düzenleyen 2005/2 tebliğin (D3kodlu belgeler) 5. maddesinde, belge düzenlenme talebine uygun fıkra/bent belirlenir. (5a/1 veya 5d/1 gibi).
Bu belirlemeden sonra yine aynı tebliğin 9. Maddesinde bu bent ve fıkralara göre yararlanılacak gümrük muafiyetleri tespit edilmiştir.
2005/2 tebliğin 5. maddesinde sayılan “a-b-d/2-d3-e-g-h-i” fıkra/bentler için gümrük vergisinin teminata bağlanması, KDV ve ÖTV’nin ise nakit tahsil edileceği belirtilmiştir.
45 nolu özel şart tebliğ bu maddesine uygun biçimde düzenlenmiştir.
Buradan hareketle, D3 kodlu belgelerin, 5c, 5d/1, f, j bent/fıkraları doğrultusunda alınması halinde tüm vergilerin teminata bağlanması suretiyle vergi muafiyetine tabi olduğunu belirtmek gerekiyor.
Tebliğin bu iki maddesinin özetlendiği aşağıdaki tablonun incelenmesi faydalı olacaktır.
| Özel Şart No:81 | İşbu belge kapsamında doğacak ithalattan KDV tahsil edilmeyecek olup, belgede belirlenen oranda teminata bağlanması gerekmektedir. (ÖTV ile 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu´nun değişik 44´üncü maddesine istinaden yapılan kesinti hariç) |
Dahilde İşleme Rejim Tebliği’nin (2006/12) 6. Maddesinde DİİB (D1 kodlu) kapsamında eşdeğer eşya kullanımı düzenlenmiştir.
6. maddenin 3. fıkrasında eşdeğer eşya kullanımından sonra eşdeğer eşya yerine ithal edilecek eşyanın, gümrük vergisi ve KDV’den muaf olduğu belirtilmesine rağmen ÖTV hariç tutularak ithalatta ÖTV’nin ödenmesi gerektiği belirtilmiştir.
Bu çerçevede, 81 Nolu özel şart ilgili tebliğ maddesi ile bağlantılı olarak, D1 kodlu DİİB belgesinde eşdeğer eşya kullanılması ve bu eşyanın ÖTV’ye tabi olması durumunda ÖTV’nin ödenmesi gerektiği belirtmektedir.
Buna dayanarak eşdeğer eşya yasağı bulunmayan tüm D1 kodlu belgelere 81 nolu özel şartın konulması tebliğ maddesi gereği zorunluluktur.
Diğer taraftan D3 kodlu belge kapsamı eşyalar için 2005/2 tebliğin 9. Maddesi 2. paragrafında KDV kanununun 13/f maddesinde belirtilen KDV istisnası var ve 2005/2 tebliği 5. maddede sayılan “a-b-d/2-d3-e-g-h-i” fıkra/bentler doğrultusunda düzenlenen bir D3 belgesi ise, bu özel şartta belirtilen biçimde tüm gümrük vergilerinden muafiyet sağlanmasına rağmen ÖTV’nin ödenmesi gerekmektedir.
Bir Hatalı uygulama
Yukarıda da belirttiğimiz gibi 2005/2 tebliğ 5. Maddesi ve 9. Maddesine göre, D3 kodlu belgelerin, 5c, 5d/1, f, j fıkra/bentleri doğrultusunda alınması halinde tüm vergilerin teminata bağlanması suretiyle vergi muafiyetine tabi olduğundan, bu durumdaki D3 kodlu belgelerin özel şartına kesinlikle 81 nolu özel şart dahil edilmemelidir, varsa bu özel şart belgeden kaldırılmalıdır.
Aksi takdirde gümrük operasyonu sürecinde ÖTV ödenmesi istenebilir, ya da kapatmada ödenmeyen ÖTV varmış gibi ceza kararı düzenlenebilir. Elbette bu hatanın düzeltilme yolu var fakat bakanlık, bölge müdürlüğü ve gümrük süreçlerinde ciddi mesai kaybına yol açacaktır.
Dipnot1:
KDV Kanunu madde 13/f
f) (Ek: 16/7/2004-5228/14 md.) Milli Savunma Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı, Savunma Sanayii Müsteşarlığı, Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Gümrük Muhafaza Genel Müdürlüğüne milli savunma ve iç güvenlik ihtiyaçları için uçak, helikopter, gemi, denizaltı, tank, panzer, zırhlı personel taşıyıcı, roket, füze ve benzeri araçlar, silah, mühimmat, silah malzeme, teçhizat ve sistemleri ile bunların araştırma-geliştirme, yazılım, üretim, montaj, yedek parça, bakım-onarım ve modernizasyonuna ilişkin olarak yapılan teslim ve hizmetler ve bu teslim ve hizmetleri gerçek-leştirenlere bu kapsamda yapılacak olan, miktarı ve nitelikleri yukarıda sayılan kuruluşlarca onay-lanan teslim ve hizmetler. (1)
24 Kasım 2022 Perşembe günü Subaşı Akademi iş birliğinde, “İmalatçı / İhracatçının Teşvik Edilmesi, Dahilde İşleme Rejimi ile Vergi İstisnaları ve Muafiyetler” başlıklı bir webinar düzenlenmiştir. İlgili webinarın kaydını Youtube sayfasından izleyebilirsiniz….
Ne değildir?
Belge kullanımında, kapatmada ve sonradan kontrollerde karşımıza çıkan Eşdeğer Eşya kullanımı konusunu, ilgili mevzuat ve tanımlar çerçevesinde olumlu ve olumsuz yanlarını ele almaya çalışacağız ve elbette ülkemiz ticaretine etkilerini, belge kullanımında ise yol açtığı sonuçları değerlendireceğiz.
Eşdeğer eşya 2006/12 sayılı Dahilde İşleme Rejimi Tebliğinin 3. Maddesinde tanımlar bölümünde verilen açıklaması;
j) Eşdeğer eşya: İşlem görmüş ürünün elde edilmesinde ithal eşyasının yerine kullanılan ve ithal eşyası ile asgari 8 (sekiz)’li bazda gümrük tarife istatistik pozisyonu, ticari kalite ve teknik özellikleri itibarıyla aynı kalite ve nitelikleri taşıyan serbest dolaşımda bulunan eşya”
Tanımdan da anlaşılacağı üzere DİİB kapsamında üretilen mamulün yine DİİB kapsamında ithal edilecek hammaddesi yerine kullanılan;
eşya kast edilmektedir.
Eşdeğer eşya bu şekilde tanımlamakla birlikte DİİB kapsamında “Eşdeğer Eşya Kullanımı” ise;
Önce ihraç edilen mamul içerisindeki hammadde yerine yine DİİB kapsamında İTHALAT YAPILMASIDIR.
Yani eşdeğer eşya kullanımının gerçekleşebilmesi için yerine ithalat yapılması ve DİİB kapsamında istisna ve muafiyetlerden yararlanılmış olarak ülkemizde serbest dolaşıma girmiş olması gerekir.
Bu istisnalardan yararlanılmadı ise stoktaki serbest dolaşımdaki eşyadan üretilen mamul ihraç edilmiş demektir (Fazla İhracat). Yani rejim kodu ile ifade edersek 3151 ile yurt dışı edilen eşya, yerine ithalat yapılmadı ise 10.00 ile ihraç edilmiş eşyadır aslında ve Dahilde işleme rejimi ile alakalı bir muafiyet kullanılmamıştır.
Ve benzer şekilde eşdeğer eşya kullanılsın ya da kullanılmasın, her DİİB belgesinde ithalat fazlası gerçekleşen ihraç mamul eşya, 10.00 rejim kodu konusu ihracat diyebiliriz.
2006/12 sayılı tebliğin altıncı maddesinde detaylıca “Eşdeğer Eşya Kullanımı” açıklanmıştır.
“Eşdeğer eşya kullanımı çerçevesinde, belge kapsamında önceden ihracat işleminden sonra ithalat yapılabileceği gibi, ithal eşyası ile serbest dolaşımdaki eşya birlikte de kullanılabilir. “
İthal eşyasının ithalinden önce eşdeğer eşyadan elde edilen işlem görmüş ürünün ihracı halinde, buna tekabül eden ithalat belge süresi sonuna kadar yapılabilir. Bu kapsamda yapılacak ithalat esnasında katma değer vergisi dahil tüm vergiler (4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla) teminata bağlanır ve ticaret politikası önlemleri uygulanmaz.
Önceden ihracat işleminden sonra buna tekabül eden oranda ithal edilen eşya, belge sahibi firma tarafından serbestçe kullanılabilir. Ancak, ihracatı gerçekleştirilmeyen ithal eşyasının, işlem görmüş ürün veya ithal edildiği şekliyle belge sahibi firma ve/veya yan sanayici firmanın stoklarında bulundurulması zorunludur.
İşlem görmüş ürünün eşdeğer eşyadan elde edildiği durumlarda, gümrük işlemlerinde ithal eşyası eşdeğer eşya, eşdeğer eşya ise ithal eşyası olarak değerlendirilir.
Önceden ihracat konusu işlem görmüş ürünün ihracat vergisine tabi eşdeğer eşyadan elde edilmesi halinde, bu eşyaya tekabül eden ithalatın yapılmasından sonra iade edilmek üzere ihracat vergisi kadar teminat alınır.
Eşdeğer Eşya Kullanımına Getirilen Kısıtlama
Dahilde işleme zin belgeleri kapsamı kimi ithal eşyalarına eşdeğer eşya kullanımına dair kısıtlayıcı özel şartlar konulabilmektedir.
| 110 | İşbu belge kapsamında, eşdeğer eşya olarak {…} ithalatı yapılamaz.Ithalatın eşdeğer eşya olarak yapılması halinde belge sahibi firma adına (bu firmanın başka bir firmanın belgesine yan sanayici olarak eklenmesi dahil) düzenlenmiş ve düzenlenecek belgeler kapsamında, Bakanlıkça uygun görüldüğü tarihten itibaren 6 ay süre ile indirimli teminat uygulanmaz. |
Yukarıdaki 110 nolu eşdeğer eşya özel şartından da görülebileceği gibi diib kapsamında eşdeğer eşya kullanımına sınırlama getirilmiştir.
Bu durumda;
1- Eşdeğer eşya kısıtlaması olan her eşya ithal tarihinden sonra belge süresi içerisinde mutlaka ihraç edilmelidir.
2- İki ithalat beyannamesi arasında geçekleşen ihracatlar kullanılan hammadde miktarı ithalat beyanname miktarını aşması durumunda, o hammadde için kullanılamayacak fazla ihracat sayılacaktır. Aksi durumunda ihlal gerçekleşir.
3- DYS sisteminde yer alan hammadde sarfiyat tablosunun geçerliliğinden çok manuel olarak ithal ve ihraç tarihlerine göre hazırlanmış sarfiyat takip tablosu gerekecektir. Bu ise kontrolün manuel yapılmasını ve otomasyonu bozucu bir etki yapacaktır.
Eşdeğer Eşya Kullanımı’nın Avantajları;
İhracat Genel Müdürlüğü’nün 06.12.2022 tarihli yazısı ile duyurulan ve 2015/2 Sayılı DIR tekstil genelgesinde yapılan değişikliklerle önemli kısımda eşyaya Eşdeğer Eşya Kullanımı yasağı getirilmiştir.
Dahilde İşleme İzin Belgelerinde Eşdeğer Eşya Kısıtlanmasına Yönelik Özel Şartlar
1- Eşdeğer Eşya Ürün Güvenliği ve Denetimi Tebliğleri ve Ticaret Politikası Muafiyeti Nedeniyle Uygun Olmayan Eşya İthalatı
Her yıl yayınlanan Ürün Güvenliği Tebliğleri ile tebliğ ekindeki gtip listesindeki eşyalar İthalat Ön İzni diyebileceğimiz TAREKS’ten (Tek Pencere Sisteminden) alınan izin ile ithalatı yapılabilmektedir.
Yine ilgili tebliğlerin kapsam bölümünde hangi gümrük rejiminde ilgili izinlerin alınması gerektiği belirtildiğinden dahilde işleme rejimi kapsamında yapacağınız ithalatta, ilgili eşyanın tabi olduğu, izin gerekip gerekmediği kontrol edilir.
Aşağıda UGDT 2022/1 TSE Kontrollerine tabi eşya tebliğinin kapsam bölümü bulunmaktadır. Görülebileceği gibi Dahilde İşleme Rejimi (DİİB/Dİİ beyannameleri) kapsamı eşya için ÜGDT 2022/1 izni alınması gerekmemektedir.
Tarım Bakanlığı kontrollerine tabi tutulacak eşyalarla ilgili UGDT 2022/5 sayılı tebliğin kapsam bölümünde, Dahilde İşleme Rejimi de sayıldığı için DİİB/Dİİ kapsamında getirilecek ve tebliğde yer alan eşya için mutlaka ithalat izinleri (ürün ve sevkiyat bildirimi) alınması gerekmektedir.
Benzer şekilde Ticaret Politikası kapsamındaki eşya için de kota ve gözetime tabi eşya için de bu önlemlere tabi olmadan ithalatına izin verilir (AB ile birlikte uygulanan kota gözetime tabi eşya hariç).
Ticaret politikası önlemleri kapsamında kota/gözetim belgesi alınması gerektiren tebliğ yok denecek kadar azdır. Mevcutta uygulanan gözetim belgesi tebliğleri genellikle birim kıymet sınırı ile yayınlanan ve birim kıymete fark beyanı ile ithalat gerçekleştirilebilmektedir.
Dahilde İşleme Rejimi Kapsamında Muaf olunan İthalat Ön İzinleri
Dahilde işleme rejimi kapsamında eşdeğer eşya kapsamında ithal edilen ve yurt içinde kalan eşya serbest dolaşıma girdiğinden hammadde olarak yurt içinde kalacak ya da yurt dışı edilecek mamul üretiminde kullanılacaktır. Ve istenen standarta sahip olup olmadığı kontrol edilmeyen mamul, rahatlıkla ülkemizde kullanılacak ya da ilgili uluslararası anlaşmalara aykırı olarak ihraç edilecektir.
Tüketiciyi korumaya ve güvenliğini sağlamaya yönelik bu ithalat denetimleri yapılmayan eşyanın serbest dolaşıma girmesi önemli bir “YASAL DENETİMSİZLİK’e yol açmaktadır.
Bu nedenle ilgili ÜGDT tebliğlerinde eşdeğer eşya için bir sınırlama getirilmez ya da DIR rejiminde bu tür eşyaların ÜGDT muafiyeti ile ithal edilemeyeceği gibi bir değişikliğe gidilmez ise insan sağlığını ve güvenliğini tehdit eden eşyaların ülkemizde bulunması ya da ülkemizden ihraç edilmesine engel olunamayacağı çok açıktır.
Bir örnek:
İthalat – Telefon Bataryası (akümülatör)
İthalat esnasında UGDT 2022/15 tebliğ kapsamında izne tabidir fakat DIR kapsamında bu izin alınmadan ithalat yapılır.
İhracat- Cep Telefonu
Artık bu ihracat eşyasında ürün güvenliği ve denetiminden geçmemiş eşya ihraç edilecek ya da eşdeğerden kaynaklı stoktaki eşya ile yer değiştirmeden kaynaklı olarak yurt içine satılabilecektir. Denetimden geçmeyen batarya kaynaklı bir problem ilgili ihracat ve markayı olumsuz etkileyecek ya da yurt içindeki kullanıcıları güvenlik açısından tehdit edebilecektir.
2- Eşdeğer eşya birim kıymetleri nedeniyle eksik/fazla vergi tahsilatı
Benzer şekilde eşdeğer eşya kullanımı nedeniyle stoktaki eşya ile ithal eşya yer değiştirdiğinden gümrük vergisi tahsilatında kayıplara yol açmaktadır.
Örnek:
DİİB kapsamında 100.000 adet A eşyası ithalatına izin verilmektedir.
A eşyası, birim fiyatı 10 $ ve gümrük vergisi de % 5 olan bir eşya olduğunu varsayalım.
Yine yurt içinde stokta bulunan A1 eşdeğer eşyanın ise birim fiyatı 5$ olduğunu varsayalım.
Bu durumda
100.000 adet eşyanın eşdeğer eşya nedeniyle yer değiştirilmesi durumunda;
100.000 adet A1 eşyası X 5 X %5 GV = 25.000 $ Gümrük vergisi ödenerek serbest dolaşıma girebiliyor.
100.000 adet A eşyası X 10 X %5 GV = 50.000 $ Gümrük vergisi teminata bağlanıyor ve belge kapatılınca teminat iade alınıyor, yani sıfır (0) gümrük vergisi işle işlem tamamlanıyor.
Peki eşyalar yer değiştirince ne oluyor?
50.000 $ gümrük vergisi ödenerek serbest dolaşıma girebilecek A eşyası, 25.000 $ vergi ödenip serbest dolaşıma giren A1 eşyası yurt dışı edildiği için sonuç itibarıyla 25.000 $ daha az vergi ödenen aynı nitelikli A eşyası yurt içinde serbestçe dolaşabilmektedir. Ve elbette tahsil edilmesi gereken bu vergi tahsil edilmemiş olacaktır.
Tersi bir durumda (stoktaki yurt içi eşya birim kıymeti yüksek, diib kapsamında ithal eşya kıymeti düşük) ise, aynı eşya için eşdeğer eşyadan kaynaklı olarak firma 25.000 $ fazla vergi ödeyecektir.
3- Doğru muafiyet kodu kaydedilmemesi nedeniyle eşdeğer eşya yerine yapılan ithalatta ÖTV ödenmemesi
ÖTV kanununa göre yurt dışı edilmeyen eşyanın ithali esnasında ÖTV’si tahsil edilmelidir.
Stok takibi ve DİİB gerçekleşmelerine göre sürekli kontrollerin ve takibin gerekmesi nedeniyle yönetilmesi oldukça güç bir süreç olması nedeniyle firmalar istenmeyen durumlarla karşılaşabilmektedir. Sonradan kontrollerde soruşturma konusu edilmektedir.
Sonuç olarak yukarıda belirtilen çerçevede eşdeğer eşya kullanımı belgelere riskler taşıyan ve ülke ekonomik şartları ve ihtiyaçları açısından kontrol edilemeyen sonuçlar doğurabilmektedir.
19 eylül itibarıyla uygulamaya alınan Destek Yönetim Sistemi (DIR Otomasyon yerine) uygulamasında yaşanan sıkıntılar bakanlık ilgili dairelerine bildirilmekle birlikte, sistemin bu haliyle belge takibi ve kapatmaların yapılamayacağını belirtmek durumundayız.
DIR Otomasyon sisteminde bulunup DYS’de yer almayan eksiklikleri aşağıda sıralamaya çalıştım. Bu gönderinin yorum bölümünde sizler de tespit ettiğiniz noktaları yazarsanız, bakanlığa ileteceğimiz konulara dahil edebiliriz. Ve bakanlığın yapacağı geliştirmelere de ışık tutabiliriz.
1- Gerçekleşen ithalat ve ihracat listelerinde beyanname tescil tarihi, ilgili idaresi bilgisi, kap ürün bilgisi, gümrük vergi oranı ve tutarı, ithal/ihraç ülke, menşe ülke bilgileri, ödenen TEV tutarı bulunmuyor.
2- Yeni proje grişi yapılması durumunda hammadde sarfiyat ile ihracat miktarının çarpılması ile bulunan toplam ihtiyaç miktarı hatalı sonuç vermekte ve talep edilen ithal miktar ile uyuşmamaktadır.
3- Serbest dolaşıma sokulan eşya miktarı ithal miktardan düşülmesi gerekirken ithal edilen toplam miktara eklendiği tespit edilmiştir.
4- Tescilde bekleyen beyanname listesi excele kopyalanması durumunda yatay satırlar, dikey kolon haline dönüşmekte ve bu excelde düzeltilememektedir.
5- DİİB ithalat, ihracat ve hammadde sarfiyat tabloları satır kodlarına göre sıralı olması gerekirken karışık olarak listelenmekte ve kontrolü mümkün olamamaktadır.
6- Genel uygulamanın tersine alınan listelerde rakamlar binler hanesi nokta değil virgül ile belirtilmekte, ondalık işareti ise virgül yerine nokta kullanılmaktadır. Bu da ülkemiz genel kullanımına uygun hesaplama kullanılmasına engel olmaktadır.
7- Korelasyona uğrayan gtip’leri DYS sistemi otomatik olarak eşleştiremediği için beyanname tescillerinde sıkıntı yaşanmaktadır.
8- DIR otomasyon sisteminden belge listeleri “xml” formatında alınarak kendi sistemlerimize dahil edebiliyorduk. DYS sisteminde ise bu alınmadığından beyanname oluşturma programları ile entegrasyon kurulamamaktadır.
9- İkinci birim sarfiyat tablosunda tüketim oranı ihracat kg ile çarpılması gerekirken adet ile çarpılarak ihtiyaç miktarı belirleniyor. Toplam ihtiyaç ve dolasıyla fark bilgisi hatalı oluyor.